Papier en recycling gaan al meer dan duizend jaar samen. Nadat men in de negende eeuw in Japan ontdekte dat papier opnieuw te gebruiken was, kreeg het recyclen van papier daar niet alleen economische waarde, maar zelfs sentimentele waarde. Zo was er in de 12e eeuw een weduwe van de keizer die, na zijn dood, alle gedichten en brieven die ze van hem had ontvangen recyclede. Vervolgens schreef ze een gedicht op het gerecycleerde papier om hem te gedenken (bron).
We zijn nooit meer gestopt met het recyclen van papier. Inmiddels heeft papier wereldwijd een terugwin percentage van 58.6% en doen we het in Europa nog beter. Hier wordt namelijk maar liefst 72.5% van het papier weer opnieuw gebruikt en gaat dus slechts 27.5% verloren (bron). Maar waarom recyclen we papier eigenlijk al zo lang en zo graag? En is recyclen na al die eeuwen van papierproductie nog steeds de beste milieu oplossing om papier te produceren?
WAT IS GERECYCLED PRINTPAPIER?
Het recyclen van papier is een proces waarbij nieuwe papierproducten worden gemaakt van oud papier. Er zijn verschillende categorieën oud papier die geschikt zijn om gebruikt te worden als grondstof voor gerecycled papier:
– Fabrieksafval: papiersnippers en ander papierafval dat overblijft bij de papierproductie en daarna wordt gerecycled in dezelfde papierfabriek. Er gaat dus nooit papier verloren.
– Pre-consumenten oudpapier: geproduceerde papierproducten die wel de papierfabriek hebben verlaten, maar nooit de consument bereikt hebben. Het is dus al oudpapier geworden voor het gebruikt is. Denk aan papier bij drukkerijen wat als snijafval tijdens de productie overblijft. Of papier dat betreft specificaties (afmeting, gramsgewicht) niet gebruikt kan worden door drukkerijen. Pre consumer papier gemaakt van bomen is dus ongebruikt en onbedrukt papier, zonder inkt. En zorgt dus niet voor vervuiling in het recycling proces. Dit is de hoogste kwaliteit gerecycleerd papier.
– Post-consumenten oudpapier: papier dat ná gebruik door consumenten en bedrijven wordt weggegooid, zoals verpakkingsmateriaal van papier en karton, oude kranten, tijdschriften, printpapier, enveloppen, drankkartons. Deze papiersoorten hebben dus altijd vervuiling in de vorm van inkt, nietjes, paperclips, lijm, vensterfolie, piepschuim, etensresten, stof en zand wat eigenlijk niet bij het oud papier hoort.
EN 643: EUROPESE NORM VOOR VERSCHILLENDE SOORTEN PAPIER VOOR RECYCLING
De Europese Unie heeft een overzicht gemaakt van wel 50 verschillende soorten gerecycleerd papier. Deze lijst is vastgelegd in de norm EN 643 verschillende papiersoorten voor recycling. Nadat papier verwerkt is tot een verpakking of drukwerk kan deze recycled worden. Net zoals een bakker verschillende soorten brood kan bakken (witbrood, tarwe, meerzaden), kunnen papierfabrieken verschillende soorten papier en karton maken (dik, dun, stevig, soepel, sterk, wit, bruin, etc.). Voor iedere toepassing bestaat een papierkwaliteit. De kwaliteit papier voor een krant is totaal anders dan van een golfkartonnen doos en die wijkt weer sterk af van drankkartons of printpapier.
Papier bestaat in de basis uit cellulose vezels. Deze cellulose komt van verschillende bronnen. Denk aan verschillende soorten bomen (eucalyptus, berken, dennen, etc.). Maar cellulose komt óók van landbouwafval, stengels en bladeren die overblijven na de oogst van tarwe, gerst, rijst, suikerriet en andere gewassen. Al deze cellulose vezels hebben verschillende eigenschappen en kenmerken. Zo is het mogelijk voor de papierindustrie om verschillende soorten papier en karton te maken uit de verschillende soorten gerecycleerd papier. De EN 643 norm helpt de papier recycling bedrijven en de papierfabrieken bij het sorteren van de verschillende soorten oud papier. Iedere kwaliteit heeft een andere prijs en andere kenmerken. Door deze EN 643 norm kan er meer papier gerecycled worden, gaat de kwaliteit van het gerecycleerde papier omhoog en kunnen er hoogwaardigere papier en kartonnen verpakkingen en drukwerk van gemaakt worden.
WAAROM WORDT PRINTPAPIER GERECYCLED?
De productie van nieuw papier heeft een flink negatieve impact op het milieu. Oeroude bossen of landbouwgronden worden in rap tempo veranderd in plantagebossen ten behoeve van de productie van papier. Plantagebossen zijn een monocultuur die niet bijdragen aan biodiversiteit. Deze plantagebossen worden veelal FSC gecertificeerd, waardoor de markt denkt dat het om duurzaam papier gaat. Daarnaast is voor de productie van papier veel energie nodig. Velen zullen er (nog) niet bewust van zijn, maar de uitstoot van de totale papierindustrie is inmiddels groter dan die van de luchtvaart (bron)!
Hoe meer papier we hergebruiken, hoe kleiner de impact op het milieu dus zal zijn. Papier wordt al meer dan duizend jaar gerecycled. In eerste instantie gebeurde dat vooral om economische redenen: alle energie, water, grondstoffen en arbeid, die reeds in nieuw papier geïnvesteerd waren, hoefden niet nogmaals geïnvesteerd te worden, wat het recyclen ervan interessant maakte. Inmiddels is dat niet meer de belangrijkste motivatie voor het recyclen van papier. Duurzaamheid is steeds belangrijker geworden en het recyclen van grondstoffen is in milieutechnisch opzicht een betere optie. Dat is vandaag de dag de belangrijkste reden voor de grote interesse in recycled papier.
Maar dat betekent wel dat je papier moét recyclen. Want als papier niet gerecycld wordt en in plaats daarvan in de prullenbak beland, dan eindigt het waar ander afval ook eindigt: in verbrandingsovens of op vuilnisbergen. Iedereen begrijpt dat wat je verbrand ook definitief weg is, weg potentieële grondstof, weg mogelijkheid om het beste milieuvoordeel te behalen. Zodra papier op vuilnisbergen beland wordt de schade nog groter. Vuilnisbergen, waar veel landen wereldwijd nog gebruik van maken, gelden als een belangrijke bron van methaanemissies in de atmosfeer. Methaan is net als CO2 een broeikasgas, maar dan 25 keer sterker en daarmee negatiever voor opwarming van de aarde. Papier en karton is organisch materiaal wat ervoor zorgt dat tijdens de ontbinding veel methaangassen vrijkomen (bron). Zowel verbranding als de vuilnisberg zijn dus absoluut niet milieuvriendelijk.
HOE WORDT GERECYCLED PRINTPAPIER GEMAAKT?
Gerecycled papier kan relatief eenvoudig worden gemaakt, met eindproducten die qua kwaliteit prima de concurrentie aankunnen met die van nieuwe materialen. De tijd dat gerecycled papier gemakkelijk te herkennen was aan de kleur ligt inmiddels ver achter ons. Ook gerecycleerd papier kan spierwit zijn en is haast niet meer van nieuw papier te onderscheiden. Om tot gerecycled papier te komen moeten een aantal stappen worden genomen.
Het gebruikte papier wordt bij bedrijven en consumenten opgehaald door afvalverwerkers en papierophaal bedrijven. Deze oud papier stroom wordt naar recyclingbedrijven gebracht waar de papiersortering plaatsvind. Het papier en karton wordt gescheiden en verdeeld in verschillende soorten en kwaliteitsklassen. Dit gebeurt volgens de EN 643 norm. Vervolgens verkopen de papiersorteerbedrijven het oud papier aan de papierfabrieken. Niet iedere papierfabriek kan zomaar papier recyclen. Oud papier moet namelijk eerst schoongemaakt worden. Alle inkten, nietjes, paperclips, lijmresten, vensterfolie, plastic, zand en stof moeten verwijderd worden.
Een papierfabriek moet dus ontworpen zijn om oudpapier te kunnen verwerken tot recycled papier. Het schoon maken van oud papier lijkt een beetje op een wasmachine. Het vervuilde oud papier wordt in een grote bak verzameld en samen met water en een soort zeepsop gemixt. Dit proces noemen we papierpulpen. De papierpulp wordt daarna door allerlei filters, zeven en scheidingstechnieken schoon gemaakt. Uiteindelijk blijft er iets meer dan 99% water over en 1% cellulose vezels. Deze cellulose vezels worden in de papierfabriek op de zeef van de papiermachine gespoten. Hoe dikker de laag papier op de zeef, hoe zwaarder het gramsgewicht per vierkante meter.
Door verschillende stoffen aan de papierpulp toe te voegen en door de gekozen mix van oud papier soorten, kunnen verschillende papierproducten worden gemaakt zoals tissuepapier, printpapier, krantenpapier, natsterk papier, vouwkarton, golfkarton. Papiermachines hebben verschillende afmetingen. De grootste zijn langer dan 400 meter, hierop worden rollen papier tot wel 11 meter breed op gemaakt. De rollen papier die van deze machines komen wegen wel 70 ton. Papier wordt vervolgens versneden tot gewenste rolbreedtes en grootformaat vellen om daarna te leveren aan groothandelaren, drukkerijen en kartonnage bedrijven.
HOE VAAK KAN PRINTPAPIER GERECYCLED WORDEN?
Het is een misvatting dat papier en karton oneindig gerecycled kan worden. De meeste artikelen over “papier recycling” benoemen het getal 7 als het aantal keren dat papier gerecycled kan worden. Zodra oud papier in de papier recycling fabriek aankomt moet het eerst nat en week gemaakt worden. Dit gebeurt in de pulper, een grote stalen bak met in het midden een rotor. Per productie batch worden enkele duizenden kilo’s oud papier van verschillende kwaliteit in de pulper gedaan. Daar wordt water aan toegevoegd en dan begint de rotor te draaien. Een grote mix machine dus. Door het ronddraaien schuurt het papier tegen de rotor en tegen elkaar aan, waardoor er wrijving en hitte ontstaat. Tijdens dit proces kunnen de cellulose vezels loskomen van het vuil, maar breken de cellulose vezels ook.
Cellulose vezels die lang genoeg blijven worden gerecycled tot recycled papier en te kleine en korte vezels worden samen met inktresten uit het systeem gefilterd. Iedere keer dat oud papier recycled wordt gaat dus een deel van het oud papier verloren. Dit verklaart waarom de papierindustrie schrijft dat oud papier 7 keer gerecycled kan worden. Dit is dus een theoretisch getal. Eigenlijk kloppen de woorden “papier recycling” niet helemaal. We zouden het proces van papier recycling eigenlijk “papier downcycling” moeten noemen. De waarde van de grondstof oud papier devalueert iedere keer dat het gerecycled wordt. En dat verklaart waarom we niet alleen recycled papier kunnen gebruiken. In de grondstofketen van papier recycling zullen altijd nieuwe verse lange cellulose vezels aanwezig moeten zijn.
WISE WITH WASTE: HET KAN NÓG MILIEUVRIENDELIJKER MET PAPERWISE PRINTPAPIER
Het mag duidelijk zijn dat het recyclen van papier goed is voor onze planeet. De milieu impact is kleiner dan papier gemaakt van bomen en het hergebruiken van grondstoffen is positief. Maar er is een methode die nóg milieuvriendelijker is: papier gemaakt van landbouwafval.
De visie van PaperWise is ‘Wise With Waste’. Veel landbouwafval wordt wereldwijd verbrand, terwijl het ook verwerkt kan worden tot een perfecte grondstof voor papier. PaperWise is daarom gestart met het maken van papier en karton van dit landbouwafval. De stengels en bladeren die na de oogst op het land achterblijven worden gebruikt om op een milieuvriendelijke manier papier en karton van hoge kwaliteit te maken. Landbouwafval dat anders verbrand zou worden krijgt op deze manier een tweede leven en daarmee verkleinen afnemers van dit papier hun ecologische footprint in vergelijk met recycled papier of papier gemaakt van bomen. Onafhankelijk milieu onderzoek toont aan dat de impact op het milieu van PaperWise 29% kleiner is dan die van gerecycled papier en zelfs 47% lager dan die van papier gemaakt van bomen (nieuw papier).
Dankzij PaperWise papier worden plantagebossen voor de papierindustrie overbodig. Bomen hoeven niet meer gekapt te worden, maar kunnen blijven staan om CO2 op te nemen wat weer omgezet wordt in zuurstof. We kunnen zelf beslissen wat we met deze stukken land willen doen! Gebruiken voor natuurlijke bossen met een grote verscheidenheid aan leven en biodiversiteit of inzetten voor landbouwgrond. Het is toch veel slimmer om van dezelfde plant en hetzelfde stuk land twee producten, voedsel en de grondstof voor papier, te halen?
KAN PAPERWISE PAPIER OOK GERECYCLED WORDEN?
Ja zeker, PaperWise is juist uitstekend geschikt om te recyclen, tot wel zeven keer. En het mag gewoon gemixt worden met de normale oud papier stroom. PaperWise is géén recycled papier, maar nieuw zuiver papier gemaakt van cellulose dat wordt gewonnen uit plantresten die overblijven na de oogst. PaperWise mag dus direct in contact komen met voedsel. Dit landbouwafval concurreert overigens niet met menselijke of dierlijke voeding, het is echt een afvalstof uit de landbouw. Ongeveer 20 procent van een landbouwgewas is eetbaar en wordt ingezet als voeding. De overige 80 procent bestaat uit niet-eetbare bladeren en stengels en dát vormt het afval waar cellulose voor PaperWise papier uit gewonnen wordt.
Door het gebruik van agrarisch afval als grondstof, groene energie waar mogelijk en CO2 compensatie is PaperWise CO2-neutraal papier en karton met een zeer lage milieu impact. Zónder concessies aan kwaliteit. PaperWise papier voldoet aan de hoogste kwaliteitsnormen en keurmerken en is geschikt voor vrijwel alle drukwerk toepassingen. PaperWise garandeert dan ook een levensduur tot 100 jaar (geschikt voor archivering). Toch zal veel papier niet zo lang bewaard hoeven te worden en komt het na enige jaren in aanmerking voor recycling.
IS GERECYCLED PRINTPAPER NOG STEEDS HET MEEST VERANTWOORD?
Slotsom; met een impact op het milieu van PaperWise die 29% kleiner is dan die van gerecycled papier en zelfs 47% lager dan die van papier gemaakt van bomen (nieuw papier), is papier van landbouwafval nóg milieuvriendelijker. Dat noemen we Wise With Waste.
